ثشسسی تبث?یت احیبم اص ه?بلح مًص آی دس است جٌبط احیبم ضش?ی

این پژوهش نظریه «تبعیت احکام از مصالح و مفاسد» را با بررسی دیدگاه علمای اهل سنت و شیعه مورد مطالعه قرار داده، هدف آن تتبع در میزان تأثیرگذاری و امکان تأثیرگذاری مصالح و بویژه مصالح مرسله در سیر استنباط احکام شرعی توسط مجتهد است. پژوهشگر برای نیل به این هدف از روش اجتهادی در حوزه اصول فقه اسلامی و در مباحث اصولی اهل سنت و شیعه بهره جسته است. از منظر روش شناسی عمومی، روش این پژوهش، کتابخانه ای بوده است که نگارنده با شناسایی کتب و فیش برداری مطالب مورد مطالعه در حوزه این تحقیق به جمع آوری اطلاعات و تجزیه و تحلیل آنها همت گمارده است. پژوهشگر با پرداخت به مفاهیم کلیدی و اصلی موضوع تحقیق همچون مصلحت و حکم، به تقسیم بندی آن از دیدگاه های مختلف اشاره نموده که در آن از دیدگاه اصولیون و فقهاء اعم از اهل سنت و شیعه بهره جسته است. نگارنده در سیر بررسی نظریه تبعیت احکام از مصالح و مفاسد از مباحث کلامی همچون بحث عقل، حسن و قبح و نیز قاعده مشهور «کلما حکم به العقل حکم به الشرع و کلما حکم به الشرع حکم به العقل» معروف به قاعده ملازمه استفاده نموده است که از مباحث این تحقیق را قسمت اول این قاعده به خود اختصاص داده است. پژوهشگر با تتبع و تعمق لازم در قاعده ملازمه به تبیین مفهوم آن و ریشه های آن در مباحث کلامی بویژه بحث عقل، حسن و قبح که مسأله ای اختلافی بین علماء از جهت عقلی و شرعی بودن آن است، پرداخته و با بررسی ادله قائلین و منکرین آن سعی در اثبات آن نموده است. در ادامه این مبحث که تأثیری مبنایی در مسأله امکان درک مصالح و مفاسد توسط عقل دارد، نگارنده سعی در روشن نمودن جایگاه عقل در درک این مصالح و کاشفیت این درک از حکم شرع در ذیل قاعده ملازمه دارد. محقق با تبیین مفهوم حجیت به بررسی حجیت حکم عقل برای استنباط احکام شرعی در حوزه مصالح مرسله می پردازد و جایگاه حکم عقل را در احکام شرعیه مورد مطالعه قرار داده و آنرا به عنوان یک منبع استنباط که در اختیار مجتهد است و می تواند در حوزه مصالح مرسله کشف حکم نماید مورد بررسی قرار می دهد. پژوهشگر با باخوانی مسأله مصالح مرسله و تعریف آن، امکان شناسایی و تأثیرآن را در استنباط احکام شرعی در فقه امامیه مطرح می نماید.